Vedran Smailovic - Người nghệ sĩ thành Sarajevo

Ảnh: 12/9/1992, nghệ sĩ đàn Vedran Smailovic chơi đàn Strauss bên trong Thư viện Quốc gia đã bị đánh bom tan hoang tại thủ đô Sarajevo đang bị vây hãm. Để tưởng nhớ những người Bosnia bị quân đội Serbia giết chết, mỗi ngày cứ sau 4h chiều ông lại ra đống đổ nát của một tòa nhà rồi chơi những khúc đàn tưởng niệm dù là giữa mưa bom bão đạn, hay là bị quân địch cho vào làm mục tiêu bắn tỉa. - Ảnh bởi Michael Evstafiev/AFP

Đó là nhạc sĩ Vedran Smailović. Ông sinh ngày 11 tháng 11 năm 1956, đã từng chơi trong Dàn nhạc Opera Sarajevo, Sarajevo Philharmonic Orchestra, The Symphony Orchestra RTV Sarajevo và Nhà hát Quốc gia Sarajevo.
Sau khởi đầu cuộc chiến 1992 , như hàng trăm ngàn thường dân khác phải chịu đựng cuộc bao vây Sarajevo, Vedran Smailović đã sống sót qua mùa đông lạnh giá, sự thiếu thốn nước, lương thực, những đợt pháo kích liên tục và bắn tỉa trên đường phố.
Paul Sllivan viết trên Reader’s Diget số tháng 4. 2013 ghi lại: Trong suốt 22 ngày, sau cái ngày kinh hoàng 27 tháng 5. 1992, Smailović quyết định chơi đàn cello để tưởng niệm 22 thường dân bị đạn pháo giết khi đang xếp hàng mua bánh mì ở trung tâm Sarajevo. Ý nguyện của ông là dùng âm nhạc mang thông điệp hòa bình và bác ái đến tận nơi đang diễn ra điêu tàn và chết chóc. Mỗi ngày, cứ khoảng từ 4 giờ chiều, Vedran Smailovic khoác bộ áo trình diễn, mang theo cây Cello bước vào vùng đạn pháo. Ông ngồi trên một tảng đá của tòa nhà đổ nát, kéo đàn tưởng niệm những người đã chết. Đó là khúc bi ca Albinoni’s Adagio in G. Minor não nuột. “Tiếng nhạc của ông văng vẳng trên con đường không người qua lại, trên những chiếc sườn xe cháy dở vọng qua các vách tường nhà cháy đen vang dội đến tai những người dân khốn khổ đang tránh đạn trong hầm nhà khi hai bên đang giao tranh. Gạch đá bay tứ tung chung quanh nhạc sĩ Smailovic. Ông vẫn ngồi yên đánh đàn tin rằng tiếng nhạc từ cây đàn của ông đang nói với những kẻ không may rằng tình người vẫn còn đây, văn minh nhân lại vẫn còn và hòa bình sẽ trở lại. Điều kỳ lạ là giữa bom đạn ông không hề bị thương tích”.
Smailović cũng được biết đến bởi việc nhiều lần biểu diễn miễn phí cho những đám tang dù biết rằng quân Serbia thường lấy đó làm mục tiêu.
Ông đã trốn thoát khỏi thành phố bị vây hãm vào cuối năm 1993, và từ đó đã tham gia nhiều dự án âm nhạc với vai trò người biểu diễn, sáng tác và nhạc trưởng. Smailović hiện đang sống ở Bắc Ireland.
Hành động của Vedran Smailović đã gây xúc động cho nhiều người trên thế giới. Nhà soạn nhạc David Wilde đã viết một nhạc phẩm độc tấu cho cello mang tên "The cellist of Sarajevo" (Người chơi cello của Sarajevo) để vinh danh Smailović.

Nguồn: Fanpage Lịch sử hiện đại: Chiến tranh và cách mạng