Trồng nho, chăn bò bằng trí tuệ nhân tạo
Trên đất Mỹ, khi đứng trước trang trại nho mênh mông ở Califonia tôi không thể tưởng tượng được và tự hỏi tại sao họ làm được như vậy? California - “Thiên đường rượu vang” nổi tiếng với những cánh đồng nho bạt ngàn trải dài dưới bầu trời xanh ngát, những thung lũng thơ mộng ẩn mình sau dãy núi hùng vĩ và những nhà máy rượu vang đẳng cấp thế giới.
Tôi tận thấy công nghệ y sinh ở đây đã phát triển đến mức chủ trang trại có thông tin đầy đủ về bộ gene của từng gốc nho để có chế độ chăm sóc phù hợp với quá trình sinh trưởng. Hệ thống điện tử được cắm vào từng gốc cây, “lắng nghe” và “thấu hiểu” cây thiếu gì, cần gì. Phân bón được hòa vào nước, tưới hoàn toàn tự động. Toàn bộ quy trình được chuẩn hóa và cá thể hóa đến từng thửa đất. Hàng trăm nghìn hecta nho ở Mỹ đang được chăm sóc như vậy, cho ra năng suất cao và chất lượng hàng đầu thế giới.
Trên trang trại nho được thiết kế hệ thống giao thông, điện, nước, bảo vệ thực vật và tôi cảm nhận hệ thống chăm sóc ở đây hơn cả tự động hóa, đó là internet vạn vật rất thông minh và dường như có cảm xúc. Tất cả đều được tối ưu hóa nhờ thế có giá rất hợp lý.
Rời những trang trại nho trù phú ở Califonia, tôi đến những trang trại chăn nuôi bò ở bang Nevada và Arizona. Trên những cánh đồng cỏ rộng mênh mông tới tận đường chân trời, hàng chục nghìn con bò đang gặm cỏ. Nhìn có vẻ hoang dã giữa thiên nhiên, nhưng quy trình chăn nuôi bò ở đây đã được chuẩn hóa từ con giống phương pháp nuôi, thời gian nuôi, công tác chữa bệnh, chuồng trại, giết mổ, thực đơn, khẩu phần ăn của từng giai đoạn sinh trưởng.
Tôi đã thấy những trang trại rộng mênh mông nhưng rất ít công nhân, người ta dùng máy bay để lùa hàng trăm ngàn con bò một cách nhanh gọn.
Sau khi giết mổ bằng quy trình công nghiệp, một phần da và nội tạng lại được chế biến thành thức ăn chăn nuôi như một phần của nền kinh tế tuần hoàn. Móng bò, da bò được sử dụng cho các ngành thời trang và các ngành công nghiệp khác…
Tất cả những yếu tố đó trả lời vì sao ngành chăn nuôi bò Mỹ có năng suất rất cao, nổi tiếng bởi hương vị thơm ngon và độ mềm mại của thịt, nhưng giá lại rất cạnh tranh. Thậm chí, chỉ cần bán bộ da bò người nông dân đã có lãi rồi. Những điều tôi chứng kiến đã phần nào giải thích vì sao nước Mỹ có nền nông nghiệp hàng đầu thế giới và người nông dân Mỹ có thu nhập rất cao. Theo báo cáo của Hạ viện Hoa Kỳ, tổng thu nhập từ cây nho của nước Mỹ hằng năm khoảng trên 162 tỷ USD và từ ngành chăn nuôi bò khoảng 260 tỷ USD. Đây là con số khổng lồ trong lĩnh vực nông nghiệp, nếu biết rằng năm 2023 Việt Nam xuất khẩu 13 triệu tấn gạo - số lượng kỷ lục để thu về 4,67 tỷ USD.
Cần tư duy trên cánh đồng để đổi mới sáng tạo
Tôi cho rằng, Việt Nam hoàn toàn học được cách người Mỹ làm nông nghiệp mà không cần đầu tư quá lớn, không quá phức tạp như vẫn thường hình dung.
Trước hết, phải thay đổi tư duy và mô hình sản xuất, định vị theo chiến lược quốc gia. Đó là tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ manh mún sang mô hình đại điền và tổ chức theo chuỗi giá trị, liên kết nhiều chủ thể theo hướng công nghệ cao.
Luật Đất đai 2024 đã có quy định về tập trung, tích tụ ruộng đất nhằm phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao. Đó là điều kiện thuận lợi để dồn điền đổi thửa, đánh giá lại các loại cây trồng, vật nuôi, trên cơ sở đó có cách đầu tư phù hợp, để từng bước điều chỉnh theo những mô hình nông nghiệp đã thành công ở Mỹ.
Tôi đã lập nghiệp bằng trồng nhiều cánh rừng gió bầu ở Tây Nguyên để từ đó tạo nên trầm hương bằng công nghệ y sinh hiện đại cách đây hằng chục năm. Nếu ngày đó, chính quyền không tạo điều kiện giao nhiều hecta đất cho tôi để có thể trồng những cánh rừng gió bầu bạt ngàn thì tôi không thể phát triển ngành trầm hương với quy mô lớn. Chính vì thế, tích tụ ruộng đất là điều kiện cần để tiến tới một nền nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao. Chúng ta không thể làm ăn lớn trên những mảnh ruộng bé manh mún và chiếc cày chìa vôi.
Các nhà quản trị, các nhà khoa học cũng cần nghiên cứu để đưa ra chính sách nông nghiệp phù hợp cho từng vùng miền, phù hợp với điều kiện đất đai, thổ nhưỡng, khí hậu…
Đảng ta đã có nghị quyết về “Tam nông” rất từ năm 2008, đã tạo ra nhiều đổi thay cho ngành nông nghiệp, nhưng trong quá trình phát triển, có những chính sách không theo kịp sự phát triển thì chúng ta cần mạnh dạn đề xuất tháo gỡ, vì lợi ích chung, tôi nghĩ sẽ được lắng nghe. Đó là kinh nghiệm làm nông nghiệp của tôi. Cách đây 20 năm trước, pháp luật quy định trầm hương là hàng quốc cấm, không được buôn bán, nếu vi phạm sẽ bị xử theo luật hình sự. Nhìn sản vật quý giá của Việt Nam phải lẩn khuất trong bóng tối, tôi đã suy tư rất nhiều và quyết thay đổi "thân phận" của trầm hương. Tôi cùng các chuyên gia, trí thức và các cộng sự kiên trì vận động, mở các cuộc hội thảo, viết nhiều bài báo về giá trị và lợi ích của việc bãi bỏ lệnh cấm trầm hương. Cuối cùng, nỗ lực của chúng tôi đã được lắng nghe, trầm hương được "cởi trói", nhanh chóng trở thành mặt hàng được trong và ngoài nước ưa chuộng, các làng nghề truyền thống hồi sinh, trở thành một ngành kinh tế có giá trị nhiều tỷ USD.
Theo tôi, làm nông nghiệp, trước hết là cần bảo vệ nguồn đất, nguồn nước không để phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật kém chất lượng hủy hoại, bảo vệ nhiều nguồn gen thực vật, động vật quý của của nước ta đang có nguy cơ thoái hóa.
Chúng ta phải tổ chức và đầu tư bài bản từ khâu tạo giống cây trồng, vật nuôi. Nhiều trang trại giống hiện nay không được đào tạo, nghiên cứu, chủ yếu vì mục đích thương mại. Thậm chí gần đây, nhiều nông dân mua giống lúa trôi nổi trên mạng về trồng một thời gian thì thành cỏ, phải nhổ bỏ cho bò.
Làm nông nghiệp không thể cưỡi ngựa xem hoa, không thể triển khai dự án một cách hời hợt, cần có những người đi xuống cánh đồng, tư duy trên từng thửa ruộng để đổi mới, sáng tạo. Tôi cho rằng, mô hình sản xuất và quản lý nông nghiệp của chúng ta đang có nhiều vấn đề cần nhìn nhận lại và thay đổi. Nông dân nước ta còn nhiều vất vả, các doanh nghiệp làm nông nghiệp lắm trăn trở mà chưa giàu có.
Nhìn chung, năng suất lao động trong ngành nông nghiệp của Việt Nam luôn thấp nhất trong nhóm các nước có mức thu nhập trung bình thấp. Trong khi đó, năng suất lao động của ngành nông nghiệp nước ta chỉ bằng 1/3 so với năng suất chung của cả nước.
Chính vì thế, trong thời đại 4.0, phải hướng tới nền nông nghiệp công nghệ cao để tạo đột phá về năng suất và chất lượng, thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của xã hội và bảo đảm sự phát triển nông nghiệp bền vững. Muốn vậy cần kết nối, hợp tác những tổ chức khoa học, những trí tuệ đẳng cấp thế giới của Hoa Kỳ - đất nước có nền nông nghiệp hàng đầu thế giới. Sự hợp tác này đang rất thuận lợi khi Việt Nam và Hoa Kỳ đã nâng cấp lên quan hệ ngoại giao ở tầm cao nhất - đối tác chiến lược toàn diện. Trong đó, doanh nghiệp, doanh nhân, các nhà khoa học Hoa Kỳ sẵn sàng hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ Việt Nam để xây dựng nền nông nghiệp công nghệ cao. Chính sách ổn định, thị trường cởi mở giàu tiềm năng và thái độ chân thành, giàu thiện chí của người Việt Nam trở thành một hấp lực với Mỹ.
Trong thời gian ở Mỹ, tôi đã có vinh dự gặp ông Mark Kennedy - Giám đốc Trung tâm Wilson (Wilson center) thuộc Quốc hội Hoa Kỳ. Trung tâm Wilson là nơi phát kiến những hiểu biết sâu sắc về những vấn đề chiến lược toàn cầu cho các nhà hoạch định chính sách thông qua những nghiên cứu sâu, phân tích khách quan và học thuật độc lập.
Qua tài liệu của Hạ viện Hoa Kỳ, hiện có gần 50 triệu người Mỹ theo khuynh hướng thiền định, an thần, rất cần Trầm Hương cho sức khoẻ tinh thần, khai thông tuệ giác, nhằm hướng đến cuộc sống an vui, thanh thản. Ông Mark Kennedy cho rằng đó là cơ hội tốt cho Trầm Hương Khánh Hòa phát triển và hoàn toàn ủng hộ, sẵn lòng hỗ trợ, kết nối để các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng đi sâu vào thị trường Hoa Kỳ.
Xem tiếp...
Trên đất Mỹ, khi đứng trước trang trại nho mênh mông ở Califonia tôi không thể tưởng tượng được và tự hỏi tại sao họ làm được như vậy? California - “Thiên đường rượu vang” nổi tiếng với những cánh đồng nho bạt ngàn trải dài dưới bầu trời xanh ngát, những thung lũng thơ mộng ẩn mình sau dãy núi hùng vĩ và những nhà máy rượu vang đẳng cấp thế giới.
Tôi tận thấy công nghệ y sinh ở đây đã phát triển đến mức chủ trang trại có thông tin đầy đủ về bộ gene của từng gốc nho để có chế độ chăm sóc phù hợp với quá trình sinh trưởng. Hệ thống điện tử được cắm vào từng gốc cây, “lắng nghe” và “thấu hiểu” cây thiếu gì, cần gì. Phân bón được hòa vào nước, tưới hoàn toàn tự động. Toàn bộ quy trình được chuẩn hóa và cá thể hóa đến từng thửa đất. Hàng trăm nghìn hecta nho ở Mỹ đang được chăm sóc như vậy, cho ra năng suất cao và chất lượng hàng đầu thế giới.
Trên trang trại nho được thiết kế hệ thống giao thông, điện, nước, bảo vệ thực vật và tôi cảm nhận hệ thống chăm sóc ở đây hơn cả tự động hóa, đó là internet vạn vật rất thông minh và dường như có cảm xúc. Tất cả đều được tối ưu hóa nhờ thế có giá rất hợp lý.
Rời những trang trại nho trù phú ở Califonia, tôi đến những trang trại chăn nuôi bò ở bang Nevada và Arizona. Trên những cánh đồng cỏ rộng mênh mông tới tận đường chân trời, hàng chục nghìn con bò đang gặm cỏ. Nhìn có vẻ hoang dã giữa thiên nhiên, nhưng quy trình chăn nuôi bò ở đây đã được chuẩn hóa từ con giống phương pháp nuôi, thời gian nuôi, công tác chữa bệnh, chuồng trại, giết mổ, thực đơn, khẩu phần ăn của từng giai đoạn sinh trưởng.
Tôi đã thấy những trang trại rộng mênh mông nhưng rất ít công nhân, người ta dùng máy bay để lùa hàng trăm ngàn con bò một cách nhanh gọn.
Sau khi giết mổ bằng quy trình công nghiệp, một phần da và nội tạng lại được chế biến thành thức ăn chăn nuôi như một phần của nền kinh tế tuần hoàn. Móng bò, da bò được sử dụng cho các ngành thời trang và các ngành công nghiệp khác…
Tất cả những yếu tố đó trả lời vì sao ngành chăn nuôi bò Mỹ có năng suất rất cao, nổi tiếng bởi hương vị thơm ngon và độ mềm mại của thịt, nhưng giá lại rất cạnh tranh. Thậm chí, chỉ cần bán bộ da bò người nông dân đã có lãi rồi. Những điều tôi chứng kiến đã phần nào giải thích vì sao nước Mỹ có nền nông nghiệp hàng đầu thế giới và người nông dân Mỹ có thu nhập rất cao. Theo báo cáo của Hạ viện Hoa Kỳ, tổng thu nhập từ cây nho của nước Mỹ hằng năm khoảng trên 162 tỷ USD và từ ngành chăn nuôi bò khoảng 260 tỷ USD. Đây là con số khổng lồ trong lĩnh vực nông nghiệp, nếu biết rằng năm 2023 Việt Nam xuất khẩu 13 triệu tấn gạo - số lượng kỷ lục để thu về 4,67 tỷ USD.
Doanh nhân Nguyễn Văn Tưởng và trang trại nho ở bang California. |
Cần tư duy trên cánh đồng để đổi mới sáng tạo
Tôi cho rằng, Việt Nam hoàn toàn học được cách người Mỹ làm nông nghiệp mà không cần đầu tư quá lớn, không quá phức tạp như vẫn thường hình dung.
Trước hết, phải thay đổi tư duy và mô hình sản xuất, định vị theo chiến lược quốc gia. Đó là tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ manh mún sang mô hình đại điền và tổ chức theo chuỗi giá trị, liên kết nhiều chủ thể theo hướng công nghệ cao.
Luật Đất đai 2024 đã có quy định về tập trung, tích tụ ruộng đất nhằm phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao. Đó là điều kiện thuận lợi để dồn điền đổi thửa, đánh giá lại các loại cây trồng, vật nuôi, trên cơ sở đó có cách đầu tư phù hợp, để từng bước điều chỉnh theo những mô hình nông nghiệp đã thành công ở Mỹ.
Tôi đã lập nghiệp bằng trồng nhiều cánh rừng gió bầu ở Tây Nguyên để từ đó tạo nên trầm hương bằng công nghệ y sinh hiện đại cách đây hằng chục năm. Nếu ngày đó, chính quyền không tạo điều kiện giao nhiều hecta đất cho tôi để có thể trồng những cánh rừng gió bầu bạt ngàn thì tôi không thể phát triển ngành trầm hương với quy mô lớn. Chính vì thế, tích tụ ruộng đất là điều kiện cần để tiến tới một nền nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao. Chúng ta không thể làm ăn lớn trên những mảnh ruộng bé manh mún và chiếc cày chìa vôi.
Các nhà quản trị, các nhà khoa học cũng cần nghiên cứu để đưa ra chính sách nông nghiệp phù hợp cho từng vùng miền, phù hợp với điều kiện đất đai, thổ nhưỡng, khí hậu…
Đảng ta đã có nghị quyết về “Tam nông” rất từ năm 2008, đã tạo ra nhiều đổi thay cho ngành nông nghiệp, nhưng trong quá trình phát triển, có những chính sách không theo kịp sự phát triển thì chúng ta cần mạnh dạn đề xuất tháo gỡ, vì lợi ích chung, tôi nghĩ sẽ được lắng nghe. Đó là kinh nghiệm làm nông nghiệp của tôi. Cách đây 20 năm trước, pháp luật quy định trầm hương là hàng quốc cấm, không được buôn bán, nếu vi phạm sẽ bị xử theo luật hình sự. Nhìn sản vật quý giá của Việt Nam phải lẩn khuất trong bóng tối, tôi đã suy tư rất nhiều và quyết thay đổi "thân phận" của trầm hương. Tôi cùng các chuyên gia, trí thức và các cộng sự kiên trì vận động, mở các cuộc hội thảo, viết nhiều bài báo về giá trị và lợi ích của việc bãi bỏ lệnh cấm trầm hương. Cuối cùng, nỗ lực của chúng tôi đã được lắng nghe, trầm hương được "cởi trói", nhanh chóng trở thành mặt hàng được trong và ngoài nước ưa chuộng, các làng nghề truyền thống hồi sinh, trở thành một ngành kinh tế có giá trị nhiều tỷ USD.
Theo tôi, làm nông nghiệp, trước hết là cần bảo vệ nguồn đất, nguồn nước không để phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật kém chất lượng hủy hoại, bảo vệ nhiều nguồn gen thực vật, động vật quý của của nước ta đang có nguy cơ thoái hóa.
Chúng ta phải tổ chức và đầu tư bài bản từ khâu tạo giống cây trồng, vật nuôi. Nhiều trang trại giống hiện nay không được đào tạo, nghiên cứu, chủ yếu vì mục đích thương mại. Thậm chí gần đây, nhiều nông dân mua giống lúa trôi nổi trên mạng về trồng một thời gian thì thành cỏ, phải nhổ bỏ cho bò.
Làm nông nghiệp không thể cưỡi ngựa xem hoa, không thể triển khai dự án một cách hời hợt, cần có những người đi xuống cánh đồng, tư duy trên từng thửa ruộng để đổi mới, sáng tạo. Tôi cho rằng, mô hình sản xuất và quản lý nông nghiệp của chúng ta đang có nhiều vấn đề cần nhìn nhận lại và thay đổi. Nông dân nước ta còn nhiều vất vả, các doanh nghiệp làm nông nghiệp lắm trăn trở mà chưa giàu có.
Nhìn chung, năng suất lao động trong ngành nông nghiệp của Việt Nam luôn thấp nhất trong nhóm các nước có mức thu nhập trung bình thấp. Trong khi đó, năng suất lao động của ngành nông nghiệp nước ta chỉ bằng 1/3 so với năng suất chung của cả nước.
Chính vì thế, trong thời đại 4.0, phải hướng tới nền nông nghiệp công nghệ cao để tạo đột phá về năng suất và chất lượng, thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của xã hội và bảo đảm sự phát triển nông nghiệp bền vững. Muốn vậy cần kết nối, hợp tác những tổ chức khoa học, những trí tuệ đẳng cấp thế giới của Hoa Kỳ - đất nước có nền nông nghiệp hàng đầu thế giới. Sự hợp tác này đang rất thuận lợi khi Việt Nam và Hoa Kỳ đã nâng cấp lên quan hệ ngoại giao ở tầm cao nhất - đối tác chiến lược toàn diện. Trong đó, doanh nghiệp, doanh nhân, các nhà khoa học Hoa Kỳ sẵn sàng hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ Việt Nam để xây dựng nền nông nghiệp công nghệ cao. Chính sách ổn định, thị trường cởi mở giàu tiềm năng và thái độ chân thành, giàu thiện chí của người Việt Nam trở thành một hấp lực với Mỹ.
Trong thời gian ở Mỹ, tôi đã có vinh dự gặp ông Mark Kennedy - Giám đốc Trung tâm Wilson (Wilson center) thuộc Quốc hội Hoa Kỳ. Trung tâm Wilson là nơi phát kiến những hiểu biết sâu sắc về những vấn đề chiến lược toàn cầu cho các nhà hoạch định chính sách thông qua những nghiên cứu sâu, phân tích khách quan và học thuật độc lập.
Qua tài liệu của Hạ viện Hoa Kỳ, hiện có gần 50 triệu người Mỹ theo khuynh hướng thiền định, an thần, rất cần Trầm Hương cho sức khoẻ tinh thần, khai thông tuệ giác, nhằm hướng đến cuộc sống an vui, thanh thản. Ông Mark Kennedy cho rằng đó là cơ hội tốt cho Trầm Hương Khánh Hòa phát triển và hoàn toàn ủng hộ, sẵn lòng hỗ trợ, kết nối để các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng đi sâu vào thị trường Hoa Kỳ.
Xem tiếp...
