MỹDoug và Rhoda Mason nghĩ cuộc sống của họ trong ngôi nhà trên sườn đồi ở Barre, Vermon, mãi an toàn cho đến khi trận mưa kỷ lục tràn qua, ngày 11/7/2023.
Ngay sau đó, khoảng 5h sáng, một trận lở đất ập đến nhà người thợ xây. Bùn đẩy cả ngôi nhà ra khỏi nền móng dầy hơn 3 mét. ''Nó giống một vụ nổ'', Doug kể lại sự kiện trùng sinh nhật tuổi 78.
Ngôi nhà bị phá hủy nên họ mất gần 2 tháng để tìm căn mới. Cuối cùng, anh em nhà Mason tìm được căn hộ hai phòng ngủ ở Williston, cách nơi cũ khoảng 64 km. Giờ họ sống cách gia đình, bác sĩ, chủ các cửa hàng đã quen biết nhiều năm, thậm chí cả thợ cơ khí gần một giờ lái xe. ''Đó là những điều nhỏ, nhưng gộp lại thật khó khăn'', Doug nói.
Theo khảo sát điều tra dân số gần đây, khoảng 2,4 triệu người trưởng thành phải di dời do thảm họa trong năm qua, 1/5 trong số đó trên 65 tuổi.
Dù hầu hết những người phải di dời đều có thể trở về, nhưng cú sốc tạm thời như vậy cũng đặt ra những thách thức, đặc biệt với người lớn tuổi. Nhiều người trong số họ sống bằng thu nhập cố định và có nhu cầu chăm sóc sức khỏe, di chuyển nên sửa nhà hay tìm nơi ở mới đều khó khăn.
Các chuyên gia cho rằng khi thế hệ Baby Boomer (1946 -1964) già đi và Trái Đất nóng lên, nhiều người dễ bị tổn thương sẽ phải vật lộn tìm nơi ở an toàn hơn.
Danielle Arigoni, giám đốc điều hành dịch vụ nhà ở National Housing Trust tại Washington DC, cho rằng biến đổi khí hậu không giảm, chúng ta không còn trẻ nên sẽ xuất hiện tình trạng nhiều người già phải gánh thảm họa. ''Tác động của biến đổi khí hậu sẽ lan tới nhiều vùng khác trên đất nước'', Arigoni nói.
Một người đàn ông dọn dẹp sân sau sau lũ quét ở Barre, Vermont, 11/ 7 /2023. Ảnh: John Tully
Theo hiệp hội Bất động sản quốc gia, hàng triệu người Mỹ ở mọi lứa tuổi đang vật lộn để tìm nhà ở giá rẻ. Tình trạng thiếu hụt khiến giá nhà tăng hơn 40% và giá thuê tăng gần 1/3 trong 4 năm qua.
Thảm họa khí hậu góp phần gây áp lực về nhà ở. Vào năm 2021, cứ 10 ngôi nhà ở Mỹ thì có một ngôi nhà chịu ít nhất một số thiệt hại do bão mùa đông, cuồng phong và các loại thời tiết khắc nghiệt khác. Trong khi đó, nhiều người Mỹ trên 65 tuổi vẫn sống bằng thu nhập cố định, lương hưu và tiền tiết kiệm hạn chế do tiền lương tăng không đang kể.
Gia đình Masons sống thoải mái nhờ trợ cấp an sinh xã hội và công việc bán thời gian mà họ cùng nhau làm khi dự trữ thẻ Hallmark (thẻ cảm ứng) tại các cửa hàng quanh vùng. Masons đã trả hết nợ một căn hộ ba phòng ngủ bằng gỗ tuyết tùng, mua lại từ năm 1982.
Đó là ngôi nhà đầu tiên, nhưng họ chưa từng có ý định chuyển đi. ''Tôi thực sự nghĩ đây là ngôi nhà cuối cùng'', Rhoda nói. Họ cũng không muốn chuyển đến bất kỳ ngôi nhà nào vì đều đã phẫu thuật đầu gối.
Theo Cục điều tra dân số, tại New England, nơi có một số nhà ở lâu đời nhất đất nước, chỉ có khoảng 20% có các đặc điểm cơ bản phù hợp với lứa tuổi như lối vào không có bậc thang, phòng tắm và phòng ngủ trên tầng chính. Khoảng 40% ngôi nhà trên toàn quốc có những đặc điểm đó, nhưng ước tính chưa đến 4% nhà ở ở Mỹ phù hợp với người khuyết tật.
Jennifer Molinsky, người chỉ đạo nghiên cứu về nhà ở và sự lão hóa tại trung tâm nghiên cứu nhà ở chung của Harvard, cho biết không đủ nhà ở đạt đủ các tiêu chí giá cả phải chăng, dễ tiếp cận và kết nối tốt với các dịch vụ dành cho người lớn tuổi.
Sau khi lũ lụt làm hư hại nghiêm trọng ngôi nhà ven sông lâu đời Peter Anthony, 79 tuổi và vợ thuê một căn hộ một phòng ngủ ở trung tâm thành phố Barre. Trước lụt, họ từng bàn sẽ chuyển đến ngôi nhà nhỏ hơn. ''Chúng tôi nói đùa, nhưng thực tế đã diễn ra'', ông nói.
Lũ lụt gây bất ổn cho cả chủ nhà và người thuê nhà. Shawna Trader, người điều hành một tổ chức hỗ trợ LGBTQ+ và một nhóm hỗ trợ cộng đồng, cho biết nhiều cư dân lớn tuổi ở Barre thấy "bị mắc kẹt" sau trận lũ lụt.
Một số phải vật lộn với các đơn xin viện trợ trực tuyến. Những người khác bị choáng ngợp bởi những thiệt hại về thể chất và tinh thần mà cơn bão để lại.
"Ngành phục hồi áp dụng kỹ thuật số tạo ra trở ngại cho nhiều người lớn tuổi", Shawna Trader nói. Thách thức càng gia tăng với người lớn tuổi bị hạn chế về khả năng di chuyển, sức khỏe hoặc thiếu mạng lưới xã hội hỗ trợ.
Arigoni cho biết kết nối xã hội là chìa khóa để vượt qua và phục hồi sau thảm họa khí hậu. Bởi khi bị cô lập, người lớn tuổi gặp khó khăn hơn trong việc sơ tán hoặc chuẩn bị cho thảm họa, đồng thời tỷ lệ tử vong cao hơn nhiều so với các nhóm tuổi khác trong các vụ cháy rừng, lũ lụt và bão.
''Tuổi tác làm tăng thêm mọi rủi ro khác mà người đó đã phải đối mặt do thu nhập, chủng tộc, nơi họ sống", bà nói.
Arigoni cho rằng thực tế cho thấy nhu cầu của người lớn tuổi nên được đặt lên hàng đầu, nhưng không được chú trọng. Nhiều người dân Vermont, bao gồm cả gia đình Mason và Anthony vẫn đang chờ mua lại tài sản bị thiệt hại của họ.
Gia đình Mason đang làm quen với căn hộ mới của họ ở Williston, nhưng họ hy vọng một ngày nào đó sẽ trở lại Barre, hoặc ít nhất là một nơi nào đó gần hơn. "Đó là một khu phố rất đẹp nhưng không phải là Barre", Mason nói.
Nhật Minh (Theo Guardian)
Xem tiếp...
Ngay sau đó, khoảng 5h sáng, một trận lở đất ập đến nhà người thợ xây. Bùn đẩy cả ngôi nhà ra khỏi nền móng dầy hơn 3 mét. ''Nó giống một vụ nổ'', Doug kể lại sự kiện trùng sinh nhật tuổi 78.
Ngôi nhà bị phá hủy nên họ mất gần 2 tháng để tìm căn mới. Cuối cùng, anh em nhà Mason tìm được căn hộ hai phòng ngủ ở Williston, cách nơi cũ khoảng 64 km. Giờ họ sống cách gia đình, bác sĩ, chủ các cửa hàng đã quen biết nhiều năm, thậm chí cả thợ cơ khí gần một giờ lái xe. ''Đó là những điều nhỏ, nhưng gộp lại thật khó khăn'', Doug nói.
Theo khảo sát điều tra dân số gần đây, khoảng 2,4 triệu người trưởng thành phải di dời do thảm họa trong năm qua, 1/5 trong số đó trên 65 tuổi.
Dù hầu hết những người phải di dời đều có thể trở về, nhưng cú sốc tạm thời như vậy cũng đặt ra những thách thức, đặc biệt với người lớn tuổi. Nhiều người trong số họ sống bằng thu nhập cố định và có nhu cầu chăm sóc sức khỏe, di chuyển nên sửa nhà hay tìm nơi ở mới đều khó khăn.
Các chuyên gia cho rằng khi thế hệ Baby Boomer (1946 -1964) già đi và Trái Đất nóng lên, nhiều người dễ bị tổn thương sẽ phải vật lộn tìm nơi ở an toàn hơn.
Danielle Arigoni, giám đốc điều hành dịch vụ nhà ở National Housing Trust tại Washington DC, cho rằng biến đổi khí hậu không giảm, chúng ta không còn trẻ nên sẽ xuất hiện tình trạng nhiều người già phải gánh thảm họa. ''Tác động của biến đổi khí hậu sẽ lan tới nhiều vùng khác trên đất nước'', Arigoni nói.
Một người đàn ông dọn dẹp sân sau sau lũ quét ở Barre, Vermont, 11/ 7 /2023. Ảnh: John Tully
Theo hiệp hội Bất động sản quốc gia, hàng triệu người Mỹ ở mọi lứa tuổi đang vật lộn để tìm nhà ở giá rẻ. Tình trạng thiếu hụt khiến giá nhà tăng hơn 40% và giá thuê tăng gần 1/3 trong 4 năm qua.
Thảm họa khí hậu góp phần gây áp lực về nhà ở. Vào năm 2021, cứ 10 ngôi nhà ở Mỹ thì có một ngôi nhà chịu ít nhất một số thiệt hại do bão mùa đông, cuồng phong và các loại thời tiết khắc nghiệt khác. Trong khi đó, nhiều người Mỹ trên 65 tuổi vẫn sống bằng thu nhập cố định, lương hưu và tiền tiết kiệm hạn chế do tiền lương tăng không đang kể.
Gia đình Masons sống thoải mái nhờ trợ cấp an sinh xã hội và công việc bán thời gian mà họ cùng nhau làm khi dự trữ thẻ Hallmark (thẻ cảm ứng) tại các cửa hàng quanh vùng. Masons đã trả hết nợ một căn hộ ba phòng ngủ bằng gỗ tuyết tùng, mua lại từ năm 1982.
Đó là ngôi nhà đầu tiên, nhưng họ chưa từng có ý định chuyển đi. ''Tôi thực sự nghĩ đây là ngôi nhà cuối cùng'', Rhoda nói. Họ cũng không muốn chuyển đến bất kỳ ngôi nhà nào vì đều đã phẫu thuật đầu gối.
Theo Cục điều tra dân số, tại New England, nơi có một số nhà ở lâu đời nhất đất nước, chỉ có khoảng 20% có các đặc điểm cơ bản phù hợp với lứa tuổi như lối vào không có bậc thang, phòng tắm và phòng ngủ trên tầng chính. Khoảng 40% ngôi nhà trên toàn quốc có những đặc điểm đó, nhưng ước tính chưa đến 4% nhà ở ở Mỹ phù hợp với người khuyết tật.
Jennifer Molinsky, người chỉ đạo nghiên cứu về nhà ở và sự lão hóa tại trung tâm nghiên cứu nhà ở chung của Harvard, cho biết không đủ nhà ở đạt đủ các tiêu chí giá cả phải chăng, dễ tiếp cận và kết nối tốt với các dịch vụ dành cho người lớn tuổi.
Sau khi lũ lụt làm hư hại nghiêm trọng ngôi nhà ven sông lâu đời Peter Anthony, 79 tuổi và vợ thuê một căn hộ một phòng ngủ ở trung tâm thành phố Barre. Trước lụt, họ từng bàn sẽ chuyển đến ngôi nhà nhỏ hơn. ''Chúng tôi nói đùa, nhưng thực tế đã diễn ra'', ông nói.
Lũ lụt gây bất ổn cho cả chủ nhà và người thuê nhà. Shawna Trader, người điều hành một tổ chức hỗ trợ LGBTQ+ và một nhóm hỗ trợ cộng đồng, cho biết nhiều cư dân lớn tuổi ở Barre thấy "bị mắc kẹt" sau trận lũ lụt.
Một số phải vật lộn với các đơn xin viện trợ trực tuyến. Những người khác bị choáng ngợp bởi những thiệt hại về thể chất và tinh thần mà cơn bão để lại.
"Ngành phục hồi áp dụng kỹ thuật số tạo ra trở ngại cho nhiều người lớn tuổi", Shawna Trader nói. Thách thức càng gia tăng với người lớn tuổi bị hạn chế về khả năng di chuyển, sức khỏe hoặc thiếu mạng lưới xã hội hỗ trợ.
Arigoni cho biết kết nối xã hội là chìa khóa để vượt qua và phục hồi sau thảm họa khí hậu. Bởi khi bị cô lập, người lớn tuổi gặp khó khăn hơn trong việc sơ tán hoặc chuẩn bị cho thảm họa, đồng thời tỷ lệ tử vong cao hơn nhiều so với các nhóm tuổi khác trong các vụ cháy rừng, lũ lụt và bão.
''Tuổi tác làm tăng thêm mọi rủi ro khác mà người đó đã phải đối mặt do thu nhập, chủng tộc, nơi họ sống", bà nói.
Arigoni cho rằng thực tế cho thấy nhu cầu của người lớn tuổi nên được đặt lên hàng đầu, nhưng không được chú trọng. Nhiều người dân Vermont, bao gồm cả gia đình Mason và Anthony vẫn đang chờ mua lại tài sản bị thiệt hại của họ.
Gia đình Mason đang làm quen với căn hộ mới của họ ở Williston, nhưng họ hy vọng một ngày nào đó sẽ trở lại Barre, hoặc ít nhất là một nơi nào đó gần hơn. "Đó là một khu phố rất đẹp nhưng không phải là Barre", Mason nói.
Nhật Minh (Theo Guardian)
Xem tiếp...
