Nhà Trắng đã chính thức chỉ định tháng 4 là “Tháng hoàn chỉnh chuỗi cung ứng”.Nhưng Phiến quân Houthi ở Yemen và hàng chục đối thủ khác có thể tàn phá chuỗi logistics toàn cầu dường như chưa nhận được thông điệp.
Người Houthis là lực lượng dân quân bộ lạc ở một quốc gia xa xôi mà nhiều người chúng ta không thể xác định được trên bản đồ. Nhưng họ có khả năng phá vỡ thị trường thế giới. Trong ba tháng, họ đã gửi tên lửa và máy bay không người lái tới tàu chở hàng thương mại ở Biển Đỏ — Trong quá trình đó, họ làm thay đổi luồng vận chuyển và giá bảo hiểm toàn cầu. Reuters đưa tin hôm thứ Ba rằng chỉ trong tuần qua, phí bảo hiểm rủi ro đối với các tàu đi lại trong khu vực đã tăng hơn 40%.
Người Houthis có cái gọi là sức mạnh thắt cổ chai. Họ chỉ huy lối đi hẹp dẫn vào Biển Đỏ, cho phép họ phá hoại một điểm dễ bị tổn thương của chuỗi cung ứng toàn cầu. Khả năng khai thác các điểm thắt cổ chai này là một điểm yếu ngày càng quan trọng nhưng ít được thảo luận - một điểm yếu mà Hoa Kỳ, vốn tự hào về vai trò là người bảo đảm quyền tự do hàng hải, dường như bất lực trong việc ngăn chặn.
Hoa Kỳ đã không ngăn cản được người Houthis. Một liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo gồm hơn 20 quốc gia, được gọi một cách ngạo mạn là Người bảo vệ Thịnh vượng, cũng không ngăn chặn được các cuộc tấn công. Maersk và Hapag-Lloyd, hai trong số các công ty vận tải biển lớn nhất toàn cầu, đã thông báo vào ngày 2 tháng 1 rằng họ sẽ ngừng sử dụng tuyến đường Biển Đỏ vì tên lửa của Houthi .
Cuối cùng, Hoa Kỳ và Anh đã tiến hành hành động quân sự vào ngày 11 tháng 1, tấn công hơn 60 mục tiêu của Houthi bằng hơn 100 quả bom chính xác, và quân Mỹ lại tấn công vào ngày hôm sau. Ngay cả điều đó cũng không ngăn cản được lực lượng Houthi, kẻ đã tấn công một tàu chở hàng của Mỹ vào thứ Hai, khiến Mỹ phải tấn công trả đũa vào thứ Ba nhằm vào một địa điểm phóng tên lửa của Houthi.
Người Houthis là bậc thầy của chiến tranh du kích hiện đại, khai thác điểm yếu của các cường quốc mạnh hơn. Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã gây chiến với họ từ năm 2014. UAE đã đầu hàng vào năm 2020 và Ả Rập Xê Út đã đồng ý với một thỏa thuận hòa bình vào năm ngoái, điều này dường như chỉ khuyến khích người Houthis. Họ là những chiến binh kiên cường, kiên nhẫn – được Iran cung cấp vũ khí, huấn luyện và thông tin tình báo – và họ ngồi trên một trong những tuyến đường thủy chiến lược nhất thế giới.
Các nhà lãnh đạo Houthi dường như hiểu rằng họ càng lôi kéo Mỹ vào cuộc xung đột thì tác động của họ đối với nền kinh tế toàn cầu càng lớn. Đó là bài học của cuộc chiến không chính thức này. Hoa Kỳ có sức mạnh kinh tế áp đảo. Nhưng có lẽ vì phụ thuộc vào dòng chảy tài chính và thương mại toàn cầu, nên nước này đặc biệt dễ bị tấn công kinh tế bởi những lực lượng có vẻ nhẹ nhàng như Houthi.
Các lỗ hổng thắt cổ chai khác trong vài năm qua: Một tàu chở hàng khổng lồ mang cờ Panama có tên Ever Given đã mắc kẹt ở Kênh đào Suez trong sáu ngày vào tháng 3 năm 2021, cản trở hơn 350 tàu! Tình hình chỉ được cải thiện khi con tàu được giải cứu.
Cuộc chiến ở Ukraine, một phần là cuộc chiến nhằm kiểm soát các điểm đến và làm lệch hướng thương mại. Sự kiểm soát của Nga đối với Biển Đen đã cho phép nước này đình chỉ các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine và đẩy giá lương thực toàn cầu - làm tăng thêm lạm phát và tệ hơn là đe dọa nạn đói. Kẻ thù của Nga, vẫn chưa rõ danh tính, đã phá hoại đường ống Nord Stream vào tháng 9 năm 2022. Ukraine ít nhất hai lần đã tấn công cây cầu qua eo biển Kerch nối Nga với Crimea bị chiếm đóng.
Nghịch lý thay, Hoa Kỳ càng chiếm ưu thế về mặt kinh tế thì càng dễ bị tấn công chuỗi cung ứng. Một minh chứng ban đầu cho sự phụ thuộc đó là lệnh cấm vận dầu mỏ của Ả Rập năm 1974, mà tác động gây bất ổn vẫn tiếp tục kéo dài trong phần lớn thập kỷ tiếp theo.
Nguồn tài nguyên quý giá nhất ngày nay là thông tin và Hoa Kỳ không ngừng phát triển các công cụ kỹ thuật số mới. Nhưng khi công nghệ mạng tiến bộ thì vũ khí chiến tranh mạng cũng vậy.
Một ví dụ đáng lo ngại về sức mạnh của Hoa Kỳ có thể trở thành điểm yếu: là sự thống trị của điện toán đám mây - và việc chúng ta phụ thuộc ngày càng nhiều vào nó. Nghiên cứu được tổ chức Carnegie vì hòa bình quốc tế công bố hôm thứ Tư tập trung vào nguy cơ đám mây điện toán có thể bị gián đoạn do thiên tai, lỗi công nghệ, lỗi của con người hoặc các yếu tố khác không lường trước được.
Nghiên cứu trích dẫn ước tính của hai công ty bảo hiểm khổng lồ rằng: tổn thất bảo hiểm tiềm ẩn trong một thế giới phụ thuộc vào đám mây có thể gấp 100 lần so với trước khi áp dụng đám mây.
Nghiên cứu của Carnegie, được Ariel Levite, một trong ba tác giả của nó, phác thảo, đề xuất rằng các nhà cung cấp đám mây và khách hàng của họ nên thống nhất về “một khuôn khổ để nâng cao khả năng phục hồi và sự tin cậy”. Levite giải thích, giống như các tổ chức tài chính khổng lồ, các nhà cung cấp đám mây phải đối mặt với “các bài kiểm tra căng thẳng” thường xuyên để xem họ sẽ đối phó với những thảm họa bất ngờ ra sao
Chính quyền Biden nhậm chức trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã nhận ra sự cần thiết phải bảo vệ chuỗi cung ứng toàn cầu. Và đã hành động làm giảm khả năng dễ bị tổn thương của Hoa Kỳ trước những gián đoạn từ bên ngoài.
Nhưng cuộc chiến tranh nhỏ kỳ lạ ngoài khơi Yemen — và tác động tiềm tàng to lớn của nó đối với thương mại toàn cầu — là lời nhắc nhở về mạng lưới hậu cần vẫn còn mong manh như thế nào. Những người nổi tiếng của nền kinh tế thế giới tập trung tuần này tại Davos, Thụy Sĩ để kỷ niệm toàn cầu hóa hàng năm nên để mắt đến nút thắt ở xa tại Bab el-Mandeb, nơi hệ thống thực sự có vẻ rất yếu.
Sửa lần cuối:
