Quốc hội đã thông qua Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) cấm ngân hàng ép người vay tiền mua bảo hiểm nhân thọ. Liệu người dân đã trút bỏ nỗi lo, khi ngân hàng vẫn chịu áp lực bán bảo hiểm bởi các hợp đồng độc quyền 10 - 15 năm.
Nhân viên tư vấn bảo hiểm cho người có nhu cầu - Ảnh: Q.Đ.
Bên cạnh đó là tiền "lót tay" đã nhận từ công ty bảo hiểm lên đến hàng ngàn tỉ đồng.
Qua kết luận thanh tra bốn doanh nghiệp bảo hiểm, tỉ lệ hủy hợp đồng bảo hiểm nhân thọ bán qua kênh ngân hàng sau một năm đầu rất cao, từ 32 - 73%. Điều này có nghĩa hàng ngàn tỉ đồng của người dân bị mất trắng.
Cơ quan quản lý thị trường bảo hiểm đang hoạt động theo kiểu giật gấu vá vai. Thị trường có phát sinh sai phạm gì, báo chí phản ánh ra sao thì tìm cách xử lý chứ không có tầm nhìn dài hạn. Chỉ lo chữa lửa nhưng không phòng ngừa cháy nổ vậy là rất hời hợt.
Ông TRẦN NGUYÊN ĐÁN
Hướng tới cấm "độc quyền" bán bảo hiểm
Ông Trần Nguyên Đán, giảng viên chuyên ngành bảo hiểm và quản trị rủi ro tài chính Đại học Kinh tế TP.HCM, nhận định sau nhiều năm người dân bị ép mua bảo hiểm khi vay ngân hàng, việc cấm hành vi này được đưa vào luật là một bước chuyển tốt.Tuy nhiên, phải hết sức cảnh giác vì nạn ép mua bảo hiểm ở ngân hàng có thể biến tướng qua nhiều hình thức khác nhau. Ví dụ, khách hàng vay tiền mặc dù không bị ép mua bảo hiểm cho chính mình, nhưng lại bị ép mua bảo hiểm cho người thân.
Lý do là những năm gần đây có rất nhiều thương vụ ký kết độc quyền giữa ngân hàng và công ty bảo hiểm, thời gian kéo dài từ 10 - 15 năm trở lên. Điều này giúp ngân hàng nhận về khoản tiền lót tay 5.000 - 10.000 tỉ đồng.
Mô hình độc quyền cộng với khoản tiền "lót tay" cho ngân hàng đã trở thành áp lực và cũng là động lực xấu cho việc bán bảo hiểm bừa bãi, hy sinh quyền lợi khách hàng, tạo thành cơn ác mộng cho người dân và làm khổ sở nhân viên ngân hàng.
Bán bảo hiểm qua ngân hàng, chủ yếu là bán cho người đi vay tiền, dù có khách quan nhất cũng khó tránh khỏi ép buộc vì người vay luôn ở trong thế yếu, còn ngân hàng - bên cho vay là kẻ mạnh lại bị sức ép về doanh số đã cam kết với công ty bảo hiểm.
Một đại lý bảo hiểm mỗi tuần bán được 2 - 3 hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là thuộc diện rất xuất sắc, còn bán qua ngân hàng, hợp đồng cứ đến liên tục, bởi muốn vay là phải mua bảo hiểm.
Vì vậy, để triệt nạn ép mua bảo hiểm, theo ông Đán, đầu tiên cần cấm ngân hàng trực tiếp tư vấn bảo hiểm. Nếu khách hàng có nhu cầu, có thể tới quầy của công ty bảo hiểm đặt tại ngân hàng, người của công ty bảo hiểm tư vấn.
Triệt để hơn, hướng tới cấm ngân hàng ký kết độc quyền với công ty bảo hiểm, khách tới ngân hàng có quyền lựa chọn mua sản phẩm của công ty bảo hiểm nào là tùy họ. Đây là vấn đề mà Ngân hàng Nhà nước cần lưu ý khi hướng dẫn thực hiện luật nếu muốn tránh đi những lùm xùm không đáng có cho hệ thống ngân hàng.
Tâm huyết và rất thẳng thắn, tổng giám đốc của một công ty bảo hiểm nhân thọ cho biết thời gian qua thị trường rầm rộ các thương vụ ký kết với ngân hàng để độc quyền bán bảo hiểm. Việc trả trước khoảng 5.000 - 10.000 tỉ đồng cho ngân hàng là chuyện thường.
Nhưng vị này cũng thừa nhận xã hội dị ứng với bảo hiểm là cái giá phải trả quá cao. Do số ngân hàng có hạn nên công ty bảo hiểm phải cạnh tranh, tăng số tiền "lót tay" để có được hợp đồng độc quyền và điều này đã trở thành con dao hai lưỡi, ép khách hàng, làm mất uy tín cho cả hai bên.
Ngay Hàn Quốc, 10 năm trước, cũng gặp vấn nạn bán bảo hiểm nhân thọ qua ngân hàng, bị cấm bán một thời gian. Sau đó nhận thấy đây là nhu cầu tất yếu của thị trường, họ cho mở lại và các ngân hàng không được ký độc quyền với bất kỳ công ty bảo hiểm nào.
Muốn có niềm tin phải bảo vệ người tiêu dùng
Bà Hồ Thị Ngọc Như, trưởng ban hỗ trợ giải quyết quyền lợi bảo hiểm nhân thọ, Học viện Bảo hiểm và Quản trị rủi ro tài chính (IFRM), cho biết dù tỉ lệ tham gia bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam chưa cao nhưng hiện tại, nhiều khách hàng mất niềm tin, vì là bên yếu thế nhất trong chuỗi "người tiêu dùng - đại lý bảo hiểm - doanh nghiệp bảo hiểm".Vì vậy, ngay lúc này, người dân đang rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ của cơ quan quản lý nhà nước, xử phạt mạnh tay các sai phạm trong ngành, minh bạch thông tin và số liệu. Điều này không chỉ bảo vệ khách hàng, mà còn tạo niềm tin cho những đại lý và doanh nghiệp chân chính.
"Không chỉ khách hàng mất niềm tin, ngay cả đại lý bảo hiểm chân chính cũng chán nản, rất cần môi trường kinh doanh bảo hiểm nhân thọ lành mạnh, công bằng", bà Như cho hay.
Ông Trần Nguyên Đán nhận định cuộc khủng hoảng trầm trọng trên thị trường bảo hiểm thể hiện rất rõ những bất ổn, đặc biệt trong việc bán qua kênh ngân hàng (bancassurance).
Vì vậy, Cục Quản lý giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cần thể hiện rõ hơn trách nhiệm quản lý nhà nước với ngành bảo hiểm. Khách hàng mua bảo hiểm ở bên ngoài hay tại ngân hàng đều nằm trong phạm vi bảo vệ của cục.
Đại lý tổ chức, bao gồm ngân hàng, sai phạm nặng trong bán bảo hiểm, đều phải đưa vào "danh sách đen".
Để tăng niềm tin cho người dân, Bộ Tài chính cần lập website chuyên cập nhật tiến độ thanh tra, quá trình xử lý khiếu nại về hợp đồng bảo hiểm. Như vậy, Cục Quản lý giám sát bảo hiểm không chỉ nhận đơn và chuyển đi nơi khác xử lý, mà phải giám sát chặt quá trình giải quyết khiếu nại của người dân.
