Cảnh báo mã độc tống tiền trên smartphone xuất hiện tại Việt Nam

Một loại mã độc tống tiền đang được lan truyền tại Việt Nam, chúng chiếm quyền xuất hiện trên màn hình và buộc người dùng trả tiền để mở khóa. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn xử lý loại mã độc này.​

Theo phản ánh của nhiều người dùng smartphone chạy nền tảng Android tại Việt Nam, trong thời gian gần đây nhiều người đã bị "dính" một loại mã độc có khả năng chiếm toàn bộ màn hình. Khi mắc loại mã độc này, cho dù người dùng có khởi động lại điện thoại cũng không thể quay trở về màn hình chính và sử dụng smartphone được bình thường.
Lúc này, trên màn hình smartphone sẽ xuất hiện thông báo: "Điện thoại đã bị khóa. Mọi cách khởi động lại đều không có tác dụng kể cả khởi động lại thiết bị đều không thể". Đồng thời tin tặc cũng đưa ra số điện thoại để nạn nhân có thể liên hệ và mua khóa giải mã, với mức giá 50.000 đồng.

Thông báo của ứng dụng tống tiền khi chiếm quyền kiểm soát màn hình smartphone (Ảnh: AnonyViet).

Theo tìm hiểu của phóng viên Dân trí, loại mã độc tống tiền này được tin tặc phát tán thông qua định dạng file .apk (file cài đặt ứng dụng dành cho smartphone). Người dùng khi tìm kiếm file cài đặt của các ứng dụng đã tải nhầm file định dạng .apk từ những trang web do tin tặc kiểm soát. Khi cài đặt ứng dụng từ các file này lập tức sẽ bị mã độc tống tiền chiếm quyền kiểm soát màn hình như đã đề cập ở trên.

Làm gì khi bị mã độc tống tiền chiếm quyền kiểm soát màn hình?
Trên thực tế, loại mã độc tống tiền này không xâm nhập quá sâu vào hệ thống và người dùng hoàn toàn thể tự xử lý trong trường hợp vô tình cài đặt lên smartphone, thay vì tốn tiền cho tin tặc để mua key giải mã.
Trong trường hợp vô tình cài đặt mã độc tống tiền vào smartphone, bạn cần khởi động lại smartphone và đưa thiết bị vào chế độ "Safe mode" (chế độ an toàn).
Khi khởi động vào chế độ Safe Mode, smartphone sẽ chỉ khởi chạy các ứng dụng của hệ thống mà không cho phép ứng dụng bên thứ 3 khởi động, điều này sẽ khiến mã độc tống tiền không thể khởi chạy và chiếm quyền kiểm soát màn hình.
Để kích hoạt chế độ Safe Mode trên smartphone, bạn thực hiện theo các bước sau:
- Nhấn và giữ nút nguồn trên smartphone, sau đó chọn "Tắt nguồn" từ menu hiện ra để tắt máy.

- Sau khi điện thoại đã tắt nguồn, bấm và giữ đồng thời nút nguồn và nút giảm âm lượng trên smartphone cùng một lúc. Khi điện thoại bật sáng màn hình, thả tay khỏi nút nguồn và tiếp tục giữ nút giảm âm lượng, cho đến khi xuất hiện màn hình khóa của smartphone.
Bây giờ, góc màn hình smartphone sẽ hiển thị thông báo "Chế độ an toàn", nghĩa là bạn đã có thể truy cập vào chế độ Safe Mode trên smartphone.

Thông báo cho thấy smartphone đang khởi động ở Chế độ An toàn (Safe Mode).

Mở khóa màn hình smartphone. Lúc này, mã độc tống tiền sẽ không còn khởi động cùng hệ thống nên bạn không còn bị chiếm quyền kiểm soát màn hình chính.
Bây giờ, bạn có thể truy cập vào mục quản lý ứng dụng trên smartphone, tìm và gỡ những ứng dụng khả nghi là mã độc, những ứng dụng mà bạn mới cài đặt lên smartphone. Sau khi hoàn tất gỡ bỏ các ứng dụng, khởi động lại smartphone để quay trở lại chế độ sử dụng thông thường.
Nếu mã độc tống tiền vẫn tiếp tục xuất hiện, hãy quay trở lại chế độ Safe Mode để tìm và gỡ bỏ những ứng dụng khả nghi khác đang có trên smartphone, cho đến khi thiết bị trở về trạng thái bình thường.
Lưu ý: khi khởi động lại smartphone sau khi truy cập vào Chế độ An toàn, smartphone của bạn có thể sẽ tự động chuyển sang chế độ máy bay (ngắt tất cả các kết nối). Do vậy, bạn cần tắt chế độ máy bay sau khi khởi động lại smartphone để đảm bảo có được đầy đủ kết nối.

Những lưu ý khi cài đặt ứng dụng trên smartphone chạy Android
So với nền tảng iOS, nền tảng Android là mục tiêu bị tin tặc nhắm đến nhiều hơn do lượng người dùng lớn, số lượng hãng sản xuất đa dạng nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ bảo mật nguy hiểm dễ bị khai thác…
Nếu đang sử dụng smartphone chạy Android, bạn nên tuân thủ theo những điều dưới đây để tránh nguy cơ trở thành nạn nhân của tin tặc và các loại mã độc:
- Chỉ nên cài đặt ứng dụng từ những nguồn tin cậy. Tốt nhất nên cài đặt thông qua kho ứng dụng Google Play.
Trong trường hợp cần tìm và cài đặt ứng dụng thông qua file .apk, bạn nên tải từ những trang web lớn và có uy tín, tránh tải từ những trang web ít tên tuổi hoặc tải file thông qua các trang web tìm kiếm từ Google, vì có thể tải nhầm file .apk có chứa mã độc.
- Một điều cần ghi nhớ, không phải bất kỳ ứng dụng nào tải về thông qua Google Play đều "sạch" và an toàn. Trên thực tế tin tặc đôi khi có thể qua mắt được đội ngũ kiểm duyệt của Google để phát tán mã độc trên Google Play.
Do vậy, trước khi cài đặt ứng dụng, bạn nên đọc các nhận xét và đánh giá của người dùng về ứng dụng đó. Nếu là những nhận xét mang tính chung chung, không tập trung vào tính năng của ứng dụng hoặc những nhận xét từ người dùng không rõ danh tính… đó có thể là những nhận xét giả, được tạo ra từ các công cụ tự động để qua mặt người dùng. Trong trường hợp này bạn nên bỏ qua ứng dụng đó và tìm một ứng dụng khác để cài đặt.
- Ngoài ra, người dùng cần phải cập nhật ngay những phiên bản Android mới được phát hành trên smartphone để vá lại những lỗ hổng bảo mật trên thiết bị, giúp tránh bị tin tặc khai thác và tấn công.