Viêm não Nhật Bản lây qua đường muỗi đốt, tỷ lệ tử vong 20-30%, di chứng lên đến 50%, có thể phòng ngừa nhờ vaccine.
Hà Nội ngày 16/6 ghi nhận ca viêm não Nhật Bản đầu tiên trong năm, là bệnh nhân 12 tuổi, ngụ huyện Phúc Thọ. Trước đó, giữa tháng 5, CDC Đắk Lắk cũng ghi nhận ca mắc bệnh đầu tiên ở bệnh nhân nam 20 tuổi.
Miền Nam đang bước vào mùa mưa, đồng thời là cao điểm của viêm não Nhật Bản. Bác sĩ Nguyễn Minh Luân, chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC, giải đáp các thông tin về bệnh để giúp phòng ngừa hiệu quả hơn.
Nguồn lây
Ổ chứa virus viêm não Nhật Bản là các loài chim hoang dã như chim cò, chim sẻ, chích chòe và các loại gia súc như heo, bò, ngựa... Trong đó, chỉ số heo nhiễm virus trong tự nhiên cao hơn các gia súc khác. Muỗi là vật trung gian truyền bệnh, sau khi hút máu chim và các loài gia súc sẽ truyền bệnh sang người thông qua các vết đốt. Có hơn 30 loài muỗi là trung gian truyền bệnh viêm não Nhật Bản, trong đó muỗi Culex là phổ biến nhất.
Viêm não Nhật Bản chiếm khoảng 10-15% tổng số ca mắc viêm não virus ở nước ta. Bệnh diễn ra quanh năm và thường đạt cao điểm gây bệnh vào các tháng hè do trùng với mùa thu hoạch trái cây, thu hút nhiều loài chim và mùa mưa thuận lợi cho muỗi sinh sản.
Viêm não Nhật Bản có thể khởi phát đột ngột với sốt cao, đau đầu. Ảnh: Vecteezy
Triệu chứng
Bệnh khởi phát đột ngột với sốt cao 39-40 độ C, đau đầu, buồn nôn và nôn. Trong 1-2 ngày đầu, người bệnh có thể bị cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn vận động nhãn cầu, mất ý thức. Trẻ nhỏ mắc bệnh có biểu hiện tương tự ngộ độc thực phẩm như đau bụng, tiêu chảy, nôn.
Ở giai đoạn toàn phát, người bệnh có thể bị co giật, hôn mê sâu, tổn thương não và tổn thương thần kinh khu trú. Tỷ lệ tử vong từ 20-30%. Nếu qua khỏi, 30-50% bệnh nhân vẫn có khả năng gặp các di chứng suốt đời như điếc, liệt, rối loạn tâm thần, rối loạn vận động, giảm khả năng giao tiếp.
Vaccine và phác đồ
Để phòng bệnh, vaccine được coi là biện pháp chủ chốt, quan trọng. Việt Nam hiện có ba loại, phổ biến trong tiêm chủng mở rộng và dịch vụ.
Tiêm chủng mở rộng phổ biến vaccine Jevax sản xuất tại Việt Nam. Tiêm chủng dịch vụ có ba loại gồm Jevax (Việt Nam), Jeev (Ấn Độ) và Imojev (Thái Lan).
Mỗi loại vaccine có phác đồ và lịch nhắc khác nhau.
Jevax tiêm cho người từ 12 tháng tuổi. Phác đồ ba mũi cơ bản bao gồm mũi hai cách mũi một từ 1-2 tuần, mũi ba cách mũi hai 1 năm; tiêm nhắc sau mỗi 3 năm.
Jeev tiêm cho người từ 12 tháng tuổi đến 49 tuổi. Phác đồ hai mũi cơ bản, tiêm nhắc được khuyến cáo dựa trên tình dịch tễ và khuyến cáo của mỗi nước.
Imojev tiêm cho người 9 tháng tuổi trở lên. Phác đồ chia theo độ tuổi. Người từ 9 tháng tuổi đến dưới 18 tuổi, tiêm hai mũi cách nhau 1 năm. Người đủ 18 tuổi trở lên, phác đồ tiêm một mũi duy nhất.
Nếu lịch tiêm ba mũi Jevax và thời gian nhắc lại khó tuân thủ, có thể cân nhắc tiêm kết hợp với Imojev, phác đồ được tư vấn cụ thể dựa trên số mũi Jevax đã chủng ngừa. Trong trường hợp không thể hoàn thành liệu trình với cùng một loại vaccine, có thể chuyển đổi cho nhau tùy theo lứa tuổi, tuy nhiên cần tham vấn ý kiến bác sĩ.
Trẻ tiêm vaccine não mô cầu. Ảnh: Nhật Linh
Chú ý các mũi tiêm nhắc
Ai cũng có thể mắc , bao gồm người lớn chưa có miễn dịch, trẻ trên 15 tuổi thiếu mũi nhắc lại. Điển hình như tháng 6 và 7 năm 2018, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 tiếp nhận 6 ca bệnh viêm não Nhật Bản ở người lớn. Các bệnh nhân được cứu sống, ra viện nhưng có bốn người phải chịu di chứng suốt đời như rối loạn ý thức, hôn mê, liệt tứ chi, động kinh.
Do đó, trẻ trên 15 tuổi và người lớn cần kiểm tra sổ và bổ sung các mũi còn thiếu hoặc tiêm nhắc. Lịch tiêm nhắc sẽ tùy thuộc vào loại vaccine đã tiêm trước đó. Nếu mong muốn chuyển đổi vaccine với lịch tiêm và lịch nhắc ít hơn, người tiêm cần tư vấn thêm ý kiến của bác sĩ.
Bên cạnh đó, nhằm ngăn muỗi sinh sôi, gia đình không để nước đọng quanh nơi ở. Trong khu vực sinh sống cần loại bỏ, làm sạch những nơi muỗi sinh sản như bụi rậm, mương nước, cống rãnh, rác thải, nên mặc quần áo dài tay và giăng màn khi đi ngủ tránh muỗi đốt.
Nhật Linh
Xem tiếp...
Hà Nội ngày 16/6 ghi nhận ca viêm não Nhật Bản đầu tiên trong năm, là bệnh nhân 12 tuổi, ngụ huyện Phúc Thọ. Trước đó, giữa tháng 5, CDC Đắk Lắk cũng ghi nhận ca mắc bệnh đầu tiên ở bệnh nhân nam 20 tuổi.
Miền Nam đang bước vào mùa mưa, đồng thời là cao điểm của viêm não Nhật Bản. Bác sĩ Nguyễn Minh Luân, chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC, giải đáp các thông tin về bệnh để giúp phòng ngừa hiệu quả hơn.
Nguồn lây
Ổ chứa virus viêm não Nhật Bản là các loài chim hoang dã như chim cò, chim sẻ, chích chòe và các loại gia súc như heo, bò, ngựa... Trong đó, chỉ số heo nhiễm virus trong tự nhiên cao hơn các gia súc khác. Muỗi là vật trung gian truyền bệnh, sau khi hút máu chim và các loài gia súc sẽ truyền bệnh sang người thông qua các vết đốt. Có hơn 30 loài muỗi là trung gian truyền bệnh viêm não Nhật Bản, trong đó muỗi Culex là phổ biến nhất.
Viêm não Nhật Bản chiếm khoảng 10-15% tổng số ca mắc viêm não virus ở nước ta. Bệnh diễn ra quanh năm và thường đạt cao điểm gây bệnh vào các tháng hè do trùng với mùa thu hoạch trái cây, thu hút nhiều loài chim và mùa mưa thuận lợi cho muỗi sinh sản.
Viêm não Nhật Bản có thể khởi phát đột ngột với sốt cao, đau đầu. Ảnh: Vecteezy
Triệu chứng
Bệnh khởi phát đột ngột với sốt cao 39-40 độ C, đau đầu, buồn nôn và nôn. Trong 1-2 ngày đầu, người bệnh có thể bị cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn vận động nhãn cầu, mất ý thức. Trẻ nhỏ mắc bệnh có biểu hiện tương tự ngộ độc thực phẩm như đau bụng, tiêu chảy, nôn.
Ở giai đoạn toàn phát, người bệnh có thể bị co giật, hôn mê sâu, tổn thương não và tổn thương thần kinh khu trú. Tỷ lệ tử vong từ 20-30%. Nếu qua khỏi, 30-50% bệnh nhân vẫn có khả năng gặp các di chứng suốt đời như điếc, liệt, rối loạn tâm thần, rối loạn vận động, giảm khả năng giao tiếp.
Vaccine và phác đồ
Để phòng bệnh, vaccine được coi là biện pháp chủ chốt, quan trọng. Việt Nam hiện có ba loại, phổ biến trong tiêm chủng mở rộng và dịch vụ.
Tiêm chủng mở rộng phổ biến vaccine Jevax sản xuất tại Việt Nam. Tiêm chủng dịch vụ có ba loại gồm Jevax (Việt Nam), Jeev (Ấn Độ) và Imojev (Thái Lan).
Mỗi loại vaccine có phác đồ và lịch nhắc khác nhau.
Jevax tiêm cho người từ 12 tháng tuổi. Phác đồ ba mũi cơ bản bao gồm mũi hai cách mũi một từ 1-2 tuần, mũi ba cách mũi hai 1 năm; tiêm nhắc sau mỗi 3 năm.
Jeev tiêm cho người từ 12 tháng tuổi đến 49 tuổi. Phác đồ hai mũi cơ bản, tiêm nhắc được khuyến cáo dựa trên tình dịch tễ và khuyến cáo của mỗi nước.
Imojev tiêm cho người 9 tháng tuổi trở lên. Phác đồ chia theo độ tuổi. Người từ 9 tháng tuổi đến dưới 18 tuổi, tiêm hai mũi cách nhau 1 năm. Người đủ 18 tuổi trở lên, phác đồ tiêm một mũi duy nhất.
Nếu lịch tiêm ba mũi Jevax và thời gian nhắc lại khó tuân thủ, có thể cân nhắc tiêm kết hợp với Imojev, phác đồ được tư vấn cụ thể dựa trên số mũi Jevax đã chủng ngừa. Trong trường hợp không thể hoàn thành liệu trình với cùng một loại vaccine, có thể chuyển đổi cho nhau tùy theo lứa tuổi, tuy nhiên cần tham vấn ý kiến bác sĩ.
Trẻ tiêm vaccine não mô cầu. Ảnh: Nhật Linh
Chú ý các mũi tiêm nhắc
Ai cũng có thể mắc , bao gồm người lớn chưa có miễn dịch, trẻ trên 15 tuổi thiếu mũi nhắc lại. Điển hình như tháng 6 và 7 năm 2018, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 tiếp nhận 6 ca bệnh viêm não Nhật Bản ở người lớn. Các bệnh nhân được cứu sống, ra viện nhưng có bốn người phải chịu di chứng suốt đời như rối loạn ý thức, hôn mê, liệt tứ chi, động kinh.
Do đó, trẻ trên 15 tuổi và người lớn cần kiểm tra sổ và bổ sung các mũi còn thiếu hoặc tiêm nhắc. Lịch tiêm nhắc sẽ tùy thuộc vào loại vaccine đã tiêm trước đó. Nếu mong muốn chuyển đổi vaccine với lịch tiêm và lịch nhắc ít hơn, người tiêm cần tư vấn thêm ý kiến của bác sĩ.
Bên cạnh đó, nhằm ngăn muỗi sinh sôi, gia đình không để nước đọng quanh nơi ở. Trong khu vực sinh sống cần loại bỏ, làm sạch những nơi muỗi sinh sản như bụi rậm, mương nước, cống rãnh, rác thải, nên mặc quần áo dài tay và giăng màn khi đi ngủ tránh muỗi đốt.
Nhật Linh
Xem tiếp...
